บทความพิเศษ: จากไฮพาเทีย ถึง มะแซจิน แรงบันดาลใจสู่คนรุ่นใหม่

 

จากไฮพาเทีย ถึง มะแซจิน แรงบันดาลใจสู่คนรุ่นใหม่

...วีรสตรีสร้างเรื่องราวในหน้าประวัติศาสตร์ของมนุษยชาติอยู่เสมอ ทุกยุคทุกสมัย ตั้งแต่ในยุคที่ปรัชญากรีกรุ่งเรือง ยุคที่ผู้ชายเป็นผู้นำและผู้หญิงอยู่แต่เพียงในครัว แต่บรรดาสตรีเหล่านี้ก็ได้แหวกม่านแห่งสังคมยุคนั้นออกมาอย่างกล้าหาญ และแสดงพลังแห่งความคิดและสติปัญญาของสตรีให้โลกได้จดจำ

...คนแรก ชื่อของเธอคือ ไฮพาเทีย นักคณิตศาสตร์ ดาราศาสตร์และปรัชญา หญิงคนเดียวที่ได้รับเกียรติสูงสุดนี้ ภาพของเธอปรากฏอยู่ด้านซ้ายของภาพเขียนชื่อ "โรงเรียนแห่งเอเธนส์" ร่วมกับโสเครตีส เพลโต อาริสโตเติลและบรรดานักปรัชญากรีกเลื่องชื่อท่านอื่นๆ คำพูดอมตะของเธอ คือ

...."เราควรได้รับการสงวนสิทธิ์ที่จะคิด แม้ว่า การคิดผิด ก็ยังดีกว่าการไม่คิดเอาเสียเลย" ....

....วาระสุดท้ายของชีวิตเธอถูกคริตจักรสังหารอย่างโหดเหี้ยมเพราะพวกนั้นคิดว่าเธอเป็นพวกนอกรีต แต่โลกก็ไม่เคยลืมเธอผู้หญิงผู้ที่ยืนหยัดในความจริงแท้ และเสียสละแม้ชีวิต

...คนต่อมา คือ มะ แซ จิน หรือ แองเจิล หรือ จาล ซิน สาวน้อยวัย 19 ปีเธอเสียชีวิตจากการถูกยิงเข้าที่ศีรษะด้วยกระสุนจริง ก่อนจะมีการเผยภาพของเธอในนาทีที่กำลังพยายามจะหมอบหลบกระสุน และถูกยิงเสียชีวิตในเวลาต่อมา การเสียชีวิตของ จาล ซิน นั้นสร้างความสะเทือนใจให้กับผู้ชุมนุมและประชาชนชาวพม่าเป็นอย่างมาก ทั้งนี้ จาล ซิน เธอเป็นลูกสาวเพียงคนเดียวของครอบครัว และยังเป็นเจ้าของร้านบิวตี้ซาลอนแห่งหนึ่ง นอกจากนี้เธอยังเป็นสาวน้อยที่มากความสามารถ เธอเรียนศิลปะป้องกันตัวต่าง ๆ เป็นนักเต้น และยังเป็นนักร้องที่มีเสียงที่ไพเราะที่มาพร้อมกับเอกลักษณ์ที่ไม่เหมือนใคร และเมื่อเดือนกันยายนปีที่ผ่านมานั้นเธอก็เพิ่งปล่อยเพลงที่ทำเอ็มวีและร้องเพลงเอง ในเพลงที่มีชื่อว่า No Reason (ไม่มีเหตุผล)

....ตั้งแต่เกิดการรัฐประหารขึ้นจาล ซินก็เป็นหนึ่งที่ออกไปประท้วง เพื่อเรียกร้องประชาธิปไตยที่แท้จริง ทั้งนี้การที่เธอออกไปประท้วงนั้น บิดาของเธอก็ไม่เคยคัดค้านและยังสนับสนุนเธอมาโดยตลอด ซึ่งเธอเคยโพสต์ภาพที่พ่อของเธอเอาผ้าสีแดงมาผูกข้อมือให้ก่อนออกไปร่วมการชุมนุม เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการชุมนุมและสร้างขวัญกำลังใจให้กับลูกสาวสุดที่รัก

....จาล ซิน เธอได้โพสต์ข้อความสุดท้ายบนเฟซบุ๊กส่วนตัวของเธอระบุว่า “เลือดของฉันคือกรุ๊ป A หากต้องการติดต่อสามารถติดต่อได้ทันที ฉันนั้นได้ลงชื่อบริจาคอวัยวะและร่างกายไว้เรียบร้อยแล้ว หากใครต้องการสามารถมาติดต่อเอาไปได้เลย หวังว่ามันจะมีประโยชน์”

...ฉันนำเรื่องนี้มาเล่า เพื่อสะท้อนอะไรบางอย่างให้คุณเห็น การปะทะกันอย่างรุนแรงระหว่างคนรุ่นเก่าที่มีกรอบแนวคิดแบบเดิม กับ กระบวนการทางปัญญาของคนรุ่นใหม่ การไม่ยอมรับแนวคิดใหม่ ๆ ของคนรุ่นเก่าทำให้โลกต้องสูญเสียโอกาสในการพัฒนาทางสติปัญญา เพราะคนรุ่นเก่ามัวแต่ขบคิคถึงอุดมคติอันสูงส่งของศาสนาที่ตนนับถือ จนละเลยชีวิตจริง และความเป็นจริง จนในที่สุดการแสวงหาความจริงด้วยปัญญาของคนรุ่นใหม่ก็กลายเป็นภัยต่อพวกเก่า และจะต้องถูกกำจัดออกไปให้พ้นทาง และเมื่อมันเกิดขึ้นมันคือความเลวร้าย และโศกนาฏกรรมที่โลกต้องจารึก รวมทั้งเป็นคำสัญญาว่า โลกจะไม่หยุดที่จะเรียกร้องสิทธิเสรีภาพ และปลดปล่อยตนเองจากการกดขี่

...." วีรบุรุษและวีรสตรีที่แท้จริงพวกเขาตายในสนามรบ และโลกต้องหลั่งน้ำตาให้กับพวกเธอ... ( อ. อาทิจฺจพโลภิกฺขุ )

.....................................................

Special article: From Hypatia to Masaejin, inspiration to new generation

... The heroines always make up the pages of the history of mankind. All ages Since the era of Greek philosophy The era when men are leaders and women are only in the kitchen. But these women boldly broke the veil of that society And show the power of thinking and wisdom of women for the world to remember

... First, her name was Hypatia, a mathematician. Astronomy and Philosophy The only woman who received this highest honor. Her picture appears to the left of the painting titled The "School of Athens" was joined by Socrates, Plato, Aristotle and other famous Greek philosophers. Her immortal words are

.... "We should be reserved to think, even if it is better to think wrong than not think about it" ....

.... At the end of her life, she was brutally murdered by the church because they thought she was a heretic. But the world never forgot you, a woman who stands up for the truth. And sacrificing even life

... The next one is Ma Sae Jin or Angel or Jalsin, a 19-year-old girl. Before her footage was revealed, the minute she was trying to dodge a bullet. And later shot and killed The death of Jalsin has been deeply moved by protesters and Burmese people, she is the only daughter of her family. And also owns a beauty salon In addition, she is a very talented young woman. She studied martial arts, was a dancer, and was also a singer with a beautiful voice with a unique personality. And in September of last year, she just released a song that she made her own MV and sang. In a song called No Reason (No Reason)

.... Since the coup d'état. Xin was the one who went out to protest. To claim true democracy In which she went to protest Her father never objected and continued to support her. She previously posted a photo of her father tied with red cloth on her wrist before going out to a rally. To be a part of the gathering and to strengthen the morale of my beloved daughter.

.... Jalsin, she posted the last message on her personal Facebook page, stating “My blood is type A. If you want to contact you can contact immediately. I have already signed the donation of organs and body. If anyone wants, you can come and contact to get it. Hope it will be useful. "

... I bring this story to tell. To reflect something for you The intense clash between the older generation with the conventional paradigm and the intellectual processes of the new generation. The old generation's refusal to embrace new ideas leads to the loss of intellectual development opportunities in the world. Because the older generation is devoted to the high ideals of their religion Until they neglect real life And reality In the end, the new generation's quest for truth has become a threat to the old. And must be removed from the way And when it does, it is bad. And the tragedy that the world must write Including a promise that The world will never cease to claim freedom. And free yourself from oppression.

.... " heroes and heroines, they die on the battlefield. And the world has to shed tears for you ... (A. Adiccabalobhikku )

ข้อพิจารณา(ร่าง) กฎหมายคณะสงฆ์ฉบับใหม่

โดย ด๊อกเตอร์ถังขยะ

...วันนี้นำเสนอประเด็นร้อนละอุทะลุองศา กระแสว่าจะมีการแก้กฎหมายพ.ร.บ คณะสงฆ์ 2505 แบบสุดโต่ง และไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนในประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา

...เริ่มตั้งแต่ การกำหนดว่า จะไม่ให้พระรับเงินหรือปัจจัย ไม่ให้พระมีบัญชีธนาคาร จนถึงกับว่า บวชแล้วห้ามสึก หรือรับมรดก เอาแค่สามประเด็นนี้ก็จะเห็นว่ามีปัญหาเกิดขึ้นกับพระพุทธศาสนาของไทยอย่างแน่นอน

...เริ่มจากประเด็นแรกคือ ห้ามพระรับเงิน หรือรับแล้วเงินนั้นก็จะต้องตกเป็นของวัด รวมไปถึงเงินทุกประเภท เงินสวด เงินบริจาค หรือทุกประเภทที่เรียกว่าเงิน ห้ามทั้งหมด เราจึงต้องมาตั้งคำถามว่า " กฎหมายมาตรานี้ เอาเกณฑ์อะไรมาใช้ในการบัญญัติกฎหมาย หากเอาเกณฑ์พระธรรมวินัยมาพิจารณา "การที่พระภิกษุรับเงินทองถือว่าเป็นอาบัตินิสัคคียปาจิตตีย์ ระบุชัดเจน (ซึ่งก็เป็นจริงตามนั้น)" แต่ปัญหามันไม่ได้มีอยู่แค่ประเด็นด้านพระวินัยเพียงอย่างเดียว แต่มันขึ้นอยู่กับความมั่นคงของสถาบันพระพุทธศาสนาด้วย ซึ่งผู้เขียนเห็นว่าสำคัญเท่าๆ​กับประเด็นแรก ถ้าพระไม่รับเงินแล้วมันจะมีวิธีปฏิบัติอย่างอื่นใดที่จะทำให้พระเณรของเรา สามารถดำรงอยู่ได้ในโลกปัจจุบัน

...หากญาติโยมไม่ถวายเงินพระอันนี้จะทำให้พระพุทธศาสนารุ่งเรืองขึ้นจริงหรือ? บรรดาวัดวาอารามต่างๆจะสามารถดำรงความเป็นวัดอยู่ได้อย่างไร? เป็นคำถามที่น่าคิดนะ เพราะทั้งค่าน้ำ ค่าไฟ ค่ารถ ค่าใช้จ่ายในการศึกษา ซึ่งหากนำมาใช้กับพระ(บางรูป)ที่ท่านมีเหลือเฟือ จะไปไหนมีรถประจำตำแหน่งมีคนถวายค่าน้ำมัน จะไปฉันที่ไหนก็มีคนถวายภัตตาหาร แค่จะเดินก็มีคนปูพรมให้ กฎหมายนี้ก็น่าจะเป็นคุณตรงที่จะทำให้ท่านเหล่านั้นกลับมาเป็นพระธรรมดาเท่าๆ กับพระรูปอื่นๆ

...แต่ในทางปรัชญาเวลามองเราไม่มองแค่แง่มุมเดียว จะต้องพิจารณาถึงผลกระทบต่อสถาบันพระพุทธศาสนาซึ่งสำคัญที่สุดด้วย ถ้าใช้กับพระทั้งประเทศซึ่งพระสงฆ์สามเณรส่วนใหญ่ ท่านก็ไม่ได้มีทรัพย์สมบัติอะไรเราควรจะใช้กับท่านหรือไม่? มีเงินที่ญาติโยมถวายเป็นปัจจัยสวดศพ สวดบังสกุล หรือใส่ซองทำบุญให้ไม่กี่ร้อยบาท ท่านก็นำมาใช้เป็นค่ารถไปเรียน ค่าหนังสือ ค่าของใช้ฉุกเฉินที่จำเป็น และบางครั้งก็ใช้ดูแลญาติพี่น้องที่ลำบากมาขอท่านบ้าง บางทีทั้งเดือนมีปัจจัยที่โยมถวายให้ไม่ถึงพันบาท กฎหมายนี้ไม่สมเหตุสมผล และไม่เป็นผลดีต่อพระพุทธศาสนาใน เรื่องนี้อาตมาแสดงความคิดเห็นในฐานะพระธรรมดารูปหนึ่ง

...ประเด็นที่สองยิ่งหนักเข้าไปอีก คือ บวชแล้วห้ามสึก หากกฎหมายนี้บังคับใช้ โครงการบวชเณรภาคฤดูร้อน โครงการบวชอื่นๆ บวชตามประเพณี จะหมดสิ้นไปจากประเทศไทย การผลิตศาสนทายาทสืบทอดพระพุทธศาสนาจะลดจำนวนลงอย่างมากเป็นประวัติการณ์ ภายใน ๕ ปี จำนวนพระสงฆ์จะลดลงอย่างรวดเร็ว และในที่สุดเมื่อจำนวนพระสงฆ์น้อยลงถึงภาวะวิกฤต วัดจะร้างมากขึ้นในทุกพื้นที่จนไม่มีกำลังเพียงพอที่จะชักนำศรัทธาของประชาชนให้หันมาประพฤติปฏิบัติธรรมเหมือนในอดีต ลองไปถามดูแถว ๆ มุกดาหาร นครพนมบ้านอาตมา ตอนนี้แต่ละวัดก็เหลือเพียงพระชราภาพเพียงรูป หรือสองรูปรักษาวัดเอาไว้เท่านั้น

...และที่หายนะยิ่งกว่า คือการนำมาใช้กับกฎหมายควบคุมทรัพย์สิน ห้ามรับมรดก ห้ามรับเงิน จะยิ่งตีกรอบเข้มงวดมากยิ่งขึ้นจนพระดำรงอยู่ในปัจจุบันไม่มีความสามารถในการรักษาวัด รักษาศรัทธาเอาไว้ได้ ที่สำคัญรัฐบาลจะทำอย่างไร จะรับผิดชอบค่าใช้จ่ายให้วัดทุกวัด พระทุกรูป เณรทุกรูปกระนั้นหรืออาตมาคิดว่าไม่มีทางเป็นไปได้ เพราะรัฐบาลเอาแค่ดูแลประชาชนให้มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น รับมือกับเศรษฐกิจ เท่านั้นก็แย่อยู่แล้ว แล้วจะเอาความสามารถที่ไหนมาดูแลพระเณร เช่น ค่าศึกษาเล่าเรียน ค่ารถ ค่าภัตตาหาร ค่าอื่นๆ ที่เกิดขึ้นจากหน้าที่ที่รัฐจะต้องจัดหามาให้อีก

...ดังนั้นการที่พระรับเงิน จากการไปสวด มนต์ ไปฉันเพล ตามที่ญาติโยมเขานิมนต์มานั้น จึงเท่ากับการแบ่งเบาภาระที่รัฐบาลจะต้องจ่าย ซึ่งเป็นผลดีกับรัฐบาลเสียอีก ..หรือจะบอกให้เข้าใจว่า "ที่วัดทุกวัดอยู่ได้ตั้งแต่อดีตจนถึงทุกวันนี้ ไม่ใช่เพราะเงินจากรัฐบาลหามาให้นะครับ แต่เป็นเงินที่ญาติโยมนำมาถวายพระนั่นเอง"

...ที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ไม่ได้หมายความว่าอาตมาเห็นด้วยกับการที่พระมีเงิน จับเงิน ได้รับเงิน ฯลฯ แต่เป็นเพียงการแสดงทรรศนะว่าหากเราจะพิจารณาออกกฎหมายใด ให้ดูให้รอบด้าน การยึดแนวทางเดียวอย่างสุดโต่งโดยไม่มองความจำเป็นเงื่อนไขอื่น ๆ เลย อาจเป็นเรื่องโง่เขลาโดยไม่รู้ตัว จริงอยู่พระไม่ควรจับเงิน ยินดีในเงินทอง ตามพระวินัยและต้องกระทำอย่างเคร่งครัดบิดเบือนมิได้ แต่เป้าประสงค์ตรงนี้เพื่อให้พระที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อบรรลุพระนิพพานได้ถือปฏิบัติเพื่อนำพาตนเองไปสู่การหลุดพ้น ดังนั้นการนำพระวินัยข้อนี้มาใช้จึงต้องกระทำอย่างรอบคอบ โดยคำนึงถึงผู้ปฏิบัติตามเป็นสำคัญว่า พระ-เณร รูปนั้นบวชเข้ามาเพื่อกิจอันใด เพื่อมรรคผลนิพพาน หรือเพื่อการศึกษาเล่าเรียน ซึ่งอาตมาเห็นว่า มีสองฝ่าย ฝ่ายที่มุ่งพระนิพพานโดยตรง ท่านคงไม่มีปัญหาว่า ทำได้หรือไม่ได้ เพราะทรงห้ามเอาไว้อยู่แล้ว แต่ถ้าเป็นสามเณร พระภิกษุที่บวชเรียน และพระที่ทำงานในมหาวิทยาลัยทางพระพุทธศาสนา ในโลกยุคใหม่ ท่านเหล่านี้ส่วนใหญ่ไม่ได้มุ่งไปเพื่อพระนิพพาน แต่เพื่อชีวิตที่ดี อาจไม่ได้หมายถึงเงินทอง แต่หมายถึง คุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ตรงนี้เราจะตอบอย่างไร

...หากเราบอกว่าไม่ได้ พระเหล่านี้ก็จะหมายไปจากระบบ แล้วจะเหลือพระที่มุ่งพระนิพพานกี่รูป วัดก็จะร้างกันทั้งประเทศ แล้วอย่างนี้เรายังจะยืนกระต่ายขาเดียวได้อย่างไร ( อ. อาทิจฺจพโลภิกฺขุ

ความเหมา​ะสมและความจำเป็นในการใช้ยานพาหนะ​ของพระสงฆ์​ร่วมสมัย​

 

ใคร ๆ ก็ทำกัน!

...โดยธรรมชาติแล้วตัวเราไม่มีค่าต่ออะไร หรือต่อใคร เราจะมีค่าก็ต่อเมื่อเราทำตัวให้มีค่า คนดีก็ไม่ใช่อยู่ที่กำเนิด หรือเกิดมาดี  คนดีคือคนธรรมดาที่เป็นได้ทั้งดีและชั่ว แต่เขาเลือกจะทำความดี ไม่ทำความชั่ว

...เราจะเห็นคุณค่าของใครต่อเมื่อเขาตกอยู่ในสถานการณ์ที่จำต้องเลือกระหว่าง "ดี กับ "ชั่ว" ดังนั้นเราจึงไม่ตัดสินคนจากชาติกำเนิดหรือจากสิ่งที่เขาเป็น ไม่ว่าเขาจะเป็นใคร เป็นคนแบบไหน เขาย่อมมีสิทธิเสรีภาพที่จะเลือกทำ และท้ายที่สุดแล้วสิ่งที่เขาทำจะเป็นเครื่องหมายบอกคนอื่น ๆ ได้ว่าเขา "เป็นคนแบบไหน" ดี หรือ ไม่ดี

..สมมุติว่า เรามีโอกาสเลือกในการที่จะทำใบขับขี่ เพื่อให้ได้สิทธิ์ในการขับรถอย่างถูกกฎหมายในประเทศไทย โดยผู้ให้สิทธิ์นั้นเป็นของรัฐ และรัฐก็อนุญาต คำถามจึงไม่ใช่ว่า เรามีสิทธิ์ขับรถหรือไม่? แต่คือ เราเลือกที่จะขับหรือไม่? 

...พระพุทธเจ้าไม่ได้ห้ามไปเสียหมดทุกอย่างเพราะทรงรู้ดีว่า มนุษย์นั้นมีกิเลสอย่างไรบ้าง และอนาคตก็จะเกิดมีเหตุการณ์ที่เป็นมากกว่าในยุคของพระองค์ที่นอกเหนือจากที่ทรงบัญญัติห้ามเอาไว้เกิดขึ้น จึงทรงตรัสเป็นแนวทางวินิจฉัยเฉพาะในทางพระวินัย (great authorities; principal references)เอาไว้อย่างกว้าง ๆ ความว่า

       1. สิ่งใดไม่ได้ทรงห้ามไว้ว่าไม่ควร แต่เข้ากันกับสิ่งที่ไม่ควร (อกัปปิยะ) ขัดกับสิ่งที่ควร (กัปปิยะ) สิ่งนั้นไม่ควร 

       2. สิ่งใดไม่ได้ทรงห้ามไว้ว่าไม่ควร แต่เข้ากันกับสิ่งที่ควร (กัปปิยะ) ขัดกับสิ่งที่ไม่ควร (อกัปปิยะ) สิ่งนั้นควร 

       3. สิ่งใดไม่ได้ทรงอนุญาตไว้ว่าควร แต่เข้ากันกับสิ่งที่ไม่ควร (อกัปปิยะ) ขัดกับสิ่งที่ควร (กัปปิยะ) สิ่งนั้นไม่ควร 

       4. สิ่งใดไม่ได้ทรงอนุญาตไว้ว่าควร แต่เข้ากันกับสิ่งที่ควร(กัปปิยะ) ขัดกับสิ่งที่ไม่ควร(อกัปปิยะ) สิ่งนั้นควร 

...การที่ทรงตรัสอย่างนี้ก็เพื่อเป็นหลักการตีความการปฏิบัติของพระภิกษุสงฆ์(ในทางพระวินัย)ในอนาคตว่า หากเกิดเหตุการณ์ หรือสถานการณ์ที่จำเป็นต้องเลือก หรือเกิดความอิหลักอิเหลื่อในทางศีลธรรม จริยธรรม ให้ใช้หลักนี้

...การที่รัฐออกมาให้สิทธิ์แก่พระภิกษุสงฆ์สามารถเลือกได้ ไม่ใช่เรื่องทางพระวินัย เพราะรัฐไม่จำเป็นต้องปฏิบัติตามพระวินัยหรือหลักการตีความในทางพระวินัยแต่อย่างใด แต่พระภิกษุ-สามเณร ผู้ครองเพศบรรพชิตต้องคำนึงถึงเป็นอันดับแรกไม่ใช่กฎหมายของรัฐ แต่เป็นกฎเกณฑ์ทางพระวินัยและมองภาพความมั่นคงของพระพุทธศาสนาเถรวาทเป็นเรื่องใหญ่ แม้รัฐจะให้พระใช้สิทธิ์ส่วนตนได้ แต่ถึงอย่างไรก็ตามเรื่องนี้เป็นเรื่องที่ต้องกระทำด้วยความระมัดระวัง

...หากเราเลือกจะใช้สิทธิ์ที่รัฐหยิบยื่นให้ก็จะเกิดกรณีต่าง ๆ ตามมาอีกมากมาย ไม่ใช่แค่ใบขับขี่ แต่มันจะหมายถึงการที่พระภิกษุจะมีอะไร ๆ เหมือนฆราวาสมากขึ้น ลองนึกภาพว่า " พระไปกิจนิมนต์ขับรถราคาแพงไป " ฯลฯ อีกมากตามมาที่กระทบกระเทือนศรัทธาของพุทธศาสนิกชนโดยทั่วไป หรืออาจมีกรณีเกิดอุบัติเหตุทางถนน ที่ทำให้พระ กลายเป็น ผู้ต้องหา หรือ เป็นคู่กรณี ฟ้องร้องในศาล หรือ ตกเป็นจำเลยในคดีที่เกี่ยวกับชีวิตและร่างกาย  เพราะสิ่งเหล่านี้มักจะเกิดขึ้นบนท้องถนน มากกว่าในที่อื่น ๆ 

...การอ้างว่า " ที่ไหนก็ทำกัน " เป็นการใช้เหตุผลวิบัติในทางตรรกศาสตร์ เรียกว่า "การอ้างคนส่วนใหญ่ทำกัน" หรือ Fallacy ในภาษาอังกฤษ การใช้เหตุผลแบบนี้ไม่ได้ถูกต้องเสมอไป เพราะสิ่งที่คนอื่น ๆ เขาทำก็ไม่ได้หมายความว่าสิ่งนั้นถูกต้องเป็นไปตามพระธรรมวินัย หรือตามความเหมาะสม ดังนั้นจึงใช้อ้างไม่ได้...

...การเสวนานี้กำลังอยู่ในขั้นตอนการสรรหาวิทยากรผู้มีความรู้จากหลากหลายสาขาอาชีพทั้งภาครัฐและเอกชน เช่น ตำรวจ ขนส่ง นักวิชาการ​ สำนักงาน​พระพุทธศาสนา​ พระผู้ขับขี่ มาให้ความคิดเห็น เป็นการเปิดเวทีสาธารณะให้สนทนาซักถามพูดคุยกัน ก่อนที่จะตัดสินใจทำหรือไม่ทำ  เราจะไม่ด่วนตัดสินผิด ถูก ควรไม่ควรหากเรายังไม่ได้ใช้ปัญญาขบคิด ตั้งคำถาม และวินิจฉัยอย่างรอบด้านเสียก่อน อริยชนเขาทำกันแบบนี้ แต่จะเป็นเมื่อไหร่นั้นยังไม่แน่นอนครับ  ( อ. อาทิจฺจพโลภิกฺขุ )

ระบบสังคมนิยมในพระพุทธศาสนา

...ปิดคอร์สหมดทุกวิชาแล้ววันนี้เพื่อให้นิสิตอ่านหนังสือเตรียมสอบภาคเรียนที่ 2/2563  ซัมเมอร์นี้มีวิชาที่ต้องรับผิดชอบอีก 3 วิชา คือ ปรัชญาการเมืองเบื้องต้น, พุทธปรัชญาเถรวาท,และพระพุทธศาสนามหายาน

...ส่วนตัวแล้วมีหลักว่า "หากจะสอนวิชาใดก็จะต้องทผลงานวิชาการในวิชานั้น ๆ ก่อนจึงจะสอน สามวิชานี้ก็อาจจะเขียนเป็นบทความ หนังสือ ตำรา หรือวิจัยก็ได้แล้วแต่เวลาและโอกาส

...เทอมหน้านี้ที่จริงมีผลงานที่เขียนไว้ก่อนหน้านี้แล้วคือหนังสือ"พุทธปรัชญา" ส่วนงานคณะสงฆ์เลิกทำไปนานแล้วครับ มันมีอะไรที่มืดมิดซ่อนอยู่ที่แก้ไขไม่ได้มากกว่าครึ่งศตวรรษแล้ว   เพราะมีระบบอำนาจนิยมที่อิงอยู่กับ พรบ.คณะสงฆ์ ตำแหน่งเจ้าอาวาส  เจ้าคณะ ฯลฯ เป็นอุปสรรคใหญ่ ( ระบบนี้สวนทางกับแนวคิดโดยรวมของพระพุทธศาสนา) 

...พระพุทธศาสนาเป็นแบบสังคมนิยม พระพุทธเจ้าทรงมอบสิทธิในการปกครองและการบริหารแก่พระภิกษุทุกรูปเท่าเทียมกัน แม้พระองค์จะทรงเป็นประธานแต่การตัดสินใจในเรื่องต่าง ๆ นั้นทรงมอบให้คณะสงฆ์ เวลามีทรัพย์สินเกิดขึ้นในท่ามกลางสงฆ์ก็ทรงให้นำเข้าส่วนกลางเพื่อแจกจ่ายให้แก่พระสงฆ์อื่น ๆ อย่างเท่าเทียมกัน พระที่ทำหน้าที่ดูแล ก็ทำแค่เพียงดูแลให้เกิดความสะดวกแก่สมาชิกเท่านั้น 

...ส่วนระบบอำนาจนิยมนั้นไม่มีในพระพุทธศาสนา แต่มีมาตามกฎหมายบ้านเมือง เมื่อมี พรบ.คณะสงฆ์ มีกฎมหาเถรสมาคม, บัญญัติขึ้น พระภิกษุได้รับการแต่งตั้งเป็นเจ้าพนักงาน, เป็นเจ้าคณะ ฯลฯ เป็นพระครู เป็นเจ้าคุณฯ ตำแหน่งพวกนี้มาจากระบบอำนาจนิยมทั้งสิ้น ระบบนี้มีประโยชน์คือสามารถใช้ปกครองในสภาวะวิกฤตได้ชั่วคราว (บางครั้งก็ต้องจัดการอย่างเด็ดขาด รวดเร็ว ) แต่หากปล่อยเอาไว้ในระยะยาวจะเกิดผลเสียหายร้ายแรงต่อการพระพุทธศาสนาในทีสุด เพราะจะทำให้พระสงฆ์หลงไหลในอำนาจ ยึดติดกับลาภ ยศ สุข ที่เป็นเรื่องทางบ้านเมือง

...แม้จะเป็นที่รู้กันในทางปรัชญาการเมืองว่า "ไม่มีระบบใดที่ดีที่สุด" แต่อย่างน้อยเราก็พอจะรู้ได้ว่า พระพุทธเจ้าทรงใช้ระบบใดในการทำงานบริหารคณะสงฆ์ ในพุทธประวัติพระพุทธองค์จะไม่ทรงใช้ระบบอำนาจนิยมในการเผยแผ่ศาสนาของพระองค์เลย ทรงยกให้สงฆ์เป็นใหญ่เหนือพระองค์ แม้จะทรงอยู่ในฐานะผู้ก่อตั้งพระพุทธศาสนาก็ตามที ทั้งนี้ก็เพราะทรงต้องการให้คณะสงฆ์มีอิสระในการตัดสินใจในเรื่องสำคัญ ๆ แม้ในเรื่องพระวินัยก็ทรงผ่อนปรนให้คณะสงฆ์สามารถถอดถอนบัญญัติเล็ก ๆ น้อย ๆ ได้หากเห็นว่าสมควร ที่ทรงทำอย่างนั้นก็อาจเป็นเพราะทรงอยากให้คณะสงฆ์มีอายุยืนเป็นประโยชน์เกื้อกูลแก่โลกและมนุษย์ต่อไปนาน ๆ 

...งานเผยแผ่พระพุทธศาสนาในมหาวิทยาลัยก็เช่นกัน ต้องการความเป็นอิสระสูง เช่น อิสระทางวิชาการ อิสระทางความคิด และอิสระทางการตัดสินใจ  จะมีใครไปใช้อำนาจในทางใด ๆ เข้ามาสั่ง มาแทรกแซงบิดเบือนให้เป็นไปตามความต้องการของตนเองเท่านั้น รังแต่จะสร้างความเสียหายอย่างร้ายแรงต่อพระพุทธศาสนาในที่สุด 

...ปัจจุบัน ระบบอำนาจนิยมในคณะสงฆ์ไทยหยั่งรากลึกฝังแน่นเกินกว่าจะขจัดออกไปได้ พระพุทธองค์ไม่ได้มอบให้ใครเป็นใหญ่เหนือคณะสงฆ์ในทางใด ๆ แต่การมีมหาเถรสมาคม  มี พรบ.คณะสงฆ์ มีเจ้าคณะหน เจ้าคณะภาค ที่อยู่ภายใต้การควบคุมสั่งการโดยสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ จึงเป็นสิ่งที่หันเหทิศทางจากเดิมไปคนละทิศทาง พระสงฆ์ที่ได้ตำแหน่งดังกล่าวก็ยึดโยงผูกติดอยู่กับอำนาจที่ได้ประเคนจากรัฐ จนหลงตัวหลงตนไปกับรสชาติอันหอมหวานแห่งอำนาจ มีสถานะไม่ต่างจากการเป็นเจ้าพนักงานของรัฐ  สวนทางกับแนวทางดั้งเดิมอย่างสิ้นเชิง ( อ. อาทิจฺจพโลภิกฺขุ )

ศาสนากับรัฐ : คุณค่าในโลกร่วมสมัย

โดย ด๊อกเตอร์ถังขยะ

..ช่วงนี้สถานการณ์พระพุทธศาสนาแรงมาก หลายคนคงติดตามข่าวและวิพากษ์วิจารณ์กันอย่างเสรี คำสุภาพ คำผรุสวาท คำเสียดสี ยุยง บิดเบือน พรั่งพรูออกมามากมาย เพื่อให้อุณหภูมิลดลง บทความว่าด้วยศาสนากับรัฐ จะขอเล่าอะไรให้ท่านได้ฟังก่อนสักเล็กน้อยว่า ศาสนาคืออะไร? มีความสำคัญอย่างไร? ก่อนจะวิพากษ์วิจารณ์สิ่งที่ได้ยินได้ฟังได้เห็นมา

***รัฐและศาสนาเป็นองค์กรที่ใหญ่ที่รวมหัวกันกดขี่ประชาชน***

....ตอลสตอยกล่าวว่า “มนุษย์ที่มีเหตุผลไม่สามารถมีชีวิตอยู่โดยปราศจากศาสนา เพราะมีเพียงสิ่งนี้ประการเดียวเท่านั้นที่จะมอบเครื่องชี้นำที่สำคัญให้กับเขา เพื่อจะได้รู้ว่าเขาจะต้องทำอะไรก่อนอะไรหลัง หรือกล่าวอย่างชัดเจนคือเพราะศาสนาเป็นสิ่งที่ติดมากับธรรมชาติของเขา อันทำให้ผู้มีเหตุผลไม่อาจดำรงชีวิตอยู่ได้โดยปราศจากศาสนา” ตอลสตอยเริ่มเปิดประเด็นสำคัญเพื่อตอบคำถามถึง “ศาสนาที่แท้” โดยเริ่มด้วยประโยคที่ผู้เขียนเห็นว่านี่คือหัวใจของความเชื่อมั่นอันนำไปสู่การอุทิศชีวิตของเขา “ การยอมรับความเสมอภาคของมนุษย์เป็นคุณสมบัติเบื้องต้นที่สำคัญของศาสนา”

... น่าสนใจไปกว่านั้น ตอลสตอยอธิบายต่อไปว่า “ดังนั้นไม่ว่าในกาละและเทศะใดที่ความเสมอภาคนี้ดำรงอยู่ และไม่ว่าอีกนานสักเท่าไร สิ่งที่เกิดขึ้นก็คือ ในทันทีที่คำสอนของศาสนาใหม่ปรากฏขึ้น (รวมทั้งเมื่อทุกคนสำนึกถึงความเท่าเทียมกัน) ผู้ที่ได้ประโยชน์จากความไม่เท่าเทียมจะพยายามปกปิดความไม่เสมอภาคนี้ไว้ทันที” นี่เป็นจุดเชื่อมที่สำคัญระหว่างมิติทางวิญญาณกับมิติทางสังคม

...ปัญหาความสัมพันธ์ระหว่างศาสนากับรัฐ ณ ปัจจุบันมาถึงจุดนี้ได้อย่างไร ตอลสตอยให้คำตอบว่า "คนส่วนใหญ่มีชีวิตอยู่อย่างขาดศรัทธา ฝ่ายหนึ่งเป็นชนส่วนน้อยที่มีการศึกษาและมั่งคั่งร่ำรวย พวกนี้ไม่เชื่อศาสนา แต่เห็นว่ามีประโยชน์ในการควบคุมมวลชน ซึ่งคืออีกฝ่ายหนึ่งอันเป็นชนส่วนใหญ่ที่ยากจนและไร้การศึกษา คนกลุ่มนี้เข้าใจว่าตนเองศรัทธา แต่จริงๆ แล้วไม่ใช่ ตอลสตอยใช้คำว่าพวกเขาโดน “สะกดจิต” ซึ่งคือการถูกชักจูงให้ออกจากศาสนาที่แท้จริงโดยไม่รู้ตัว แต่เดินไปในหนทางที่ชนกลุ่มน้อยต้องการ

...การชักจูงที่ว่านี้มีกรรมวิธี ๓ ประการ คือ

.....๑. มีบุคคลพิเศษบางคนที่เป็นตัวกลางระหว่างมนุษย์กับพระเจ้า(หรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์บางอย่างตามทรรศนะของพระพุทธศาสนาในประเทศไทย)

.....๒. อภินิหารต่างๆ ที่เคยมีหรือยังมีอยู่มักถูกนำมาแสดง เพื่อพิสูจน์และยืนยันสัจธรรมที่ตัวกลางเป็นผู้กล่าวไว้ และ

.....๓. มีการใช้คำพูดที่เคยกล่าวย้ำไว้ด้วยวาจาหรือจารึกไว้ในหนังสือเพื่อแสดงถึงเจตจำนงของพระเจ้า พูดสั้นๆ คือ ชอบอ้างคัมภีร์เพื่อให้ตนได้ผลประโยชน์

...กรรมวิธีทั้งสามนี้จะรับรองในสิ่งที่ตัวกลางพูดว่าเป็นสัจธรรมอันศักดิ์สิทธิ์ ตอลสตอยบอกว่าผลของการชักจูงเหล่านี้รับรองความไม่เสมอภาคและเกิดการแบ่งแยก

****เมื่อพิจารณาสถานการณ์ของศาสนาในประเทศไทยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ผู้เขียนเห็นว่าที่ใดที่มี “ศาสนาจัดตั้ง” ย่อมมีกรรมวิธีที่คล้ายกัน สถานการณ์ทางศาสนาในประเทศไทยยามนี้ดูจะสะท้อนภาพอดีตของออร์โธด๊อกซ์ในรัสเซียเมื่อร้อยกว่าปีก่อนได้อย่างไม่น่าเชื่อ จึงไม่น่าแปลกใจว่าคริสตจักรรัสเซียประกาศขับตอลสตอยออกจากคริสต์ศาสนาเขาจึงกลายเป็นพวกนอกรีตไปโดยปริยาย

...อีกกลุ่มหนึ่งที่ตอลสตอยโจมตีคือ นักวิชาการ ซึ่งเป็น “ชนกลุ่มเดียวที่สามารถปลดปล่อยตัวเองออกจากอิทธิพลแห่งการสะกดจิต” และนำพาประชาชนให้พ้นจากแอก แต่กลับไม่ทำหน้าที่หนำซ้ำยังทิ้งให้ประชาชนงมงาย เพื่อ “พวกเขาจะได้รักษาไว้ซึ่งสถานภาพที่มีอภิสิทธิ์ในหมู่ชนส่วนน้อยของตน”

...กลุ่มสุดท้ายคือ รัฐบาล อันตอลสตอยบอกว่าเป็นความหวังของนักปฏิรูปในทุกยุคทุกสมัยที่ผู้ปกครองจะเปลี่ยนแปลงโครงสร้างอำนาจที่ครอบงำและกดทับประชาชน ให้นำไปสู่ความรักและการรับใช้ แต่ทว่า หากเราพิจารณาในความเป็นจริงมวลชนรุ่นแล้วรุ่นเล่ามีชีวิตอยู่และตายไปภายใต้ภาวะเดิมๆ ซึ่งถูกยึดกุมไว้โดยนักบวชและรัฐบาล ชนชั้นนำย่อมไม่เปิดเผยความเท็จของศาสนาที่ดำรงอยู่ เพราการเผยแพร่ศาสนาที่แท้ คือการทำลายโครงสร้างอำนาจเปรียบเทียบได้กับการตัดกิ่งไม้ที่พวกเขากำลังนั่งอยู่

...เหตุผลเหล่านี้ผู้เขียนเห็นว่าไม่ถูกต้องอย่างแน่นอนและเริ่มเข้าใจแล้วว่าเหตุใดนักปฏิวัติเช่นเลนินจึงกล่าวว่า “ตอลสตอยยิ่งใหญ่ในฐานะโฆษกทางความคิดและความรู้สึกที่เกิดขึ้นในหมู่กสิกรชาวรัสเซียนับล้านในช่วงปฏิวัติกฏุมพีที่กำลังจะเกิดขึ้นในรัสเซีย” เพราะความคิดของตอลสตอยนั้นเป็นขบถต่ออำนาจ อำนาจที่ไม่มีใครกล้าขัดขืนมาก่อน รัฐและศาสนาเป็นองค์กรที่ใหญ่ที่มีภาพลักษณ์ว่ารวมหัวกันกดขี่ประชาชน หากแต่สิ่งเหล่านี้ ตอลสตอยทำไปด้วยความบริสุทธิ์ใจ...

ฟ้องศาลเอาผิดเทพเจ้า​

 

ฟ้องศาลเอาผิดเทพเจ้าข้อหาหมิ่นเกียรติสตรี

......เมื่อไม่นานมานี้มีเหตุการณ์เกิดขึ้นเมื่อ นายจันทัน กุมาร สิงห์ (Chandan Kumar Singh) ทนายความคนหนึ่ง ได้ยื่นเรื่องฟ้องร้องเอาผิดกับพระราม เหตุจากไม่ให้ความเป็นธรรมกับนางสีดา พระมเหสี โดยทนายความคนนี้ระบุว่า สาเหตุต้องฟ้องร้องพระรามครั้งนี้ เป็นเพราะพระรามได้กระทำการหมิ่นเกียรติสตรีเพศอย่างรุนแรง คือให้นางสีดาเดินลุยไฟเพื่อแสดงความบริสุทธิ์ใจ หลังถูกทศกัณฐ์จับตัวไปนานถึง 14 ปี ซึ่งถือเป็นการกระทำที่ไม่ถูกต้องจึงฟ้องร้องต่อศาลเพื่อเอาผิดพระรามนายจันทัน ยังระบุอีกว่า สาเหตุที่ตัวเขาตัดสินใจยื่นฟ้องศาลเอาผิดพระรามครั้งนี้ไม่ใช่เพื่ออยากดัง แต่เป็นเพราะต้องการให้เกิดความเท่าเทียม และต้องการให้ศาลสร้างบรรทัดฐานในเรื่องสิทธิสตรีแก่สังคม

.....แนวคิดเรื่องนารายณ์อวตารนี้เป็นความสำเร็จครั้งยิ่งใหญ่ของนักปราชญ์ฮินดูผู้เลื่องชื่อคือ ท่านศังกราจารย์ ที่นำมาเผยแผ่ไว้เพื่อสร้างกระแสความศรัทธาแก่ศาสนิกของตน เป็นผลมาจากก่อนหน้านั้นศาสนาพราหมณ์ได้อ่อนแอลงอย่างมาก  เนื่องจากผู้คนหันไปนับถือพระพุทธศาสนาและลัทธิอื่นๆ จนห่างเหินจากศาสนาพราหมณ์จึงเกิดแนวคิดนารายณ์อวตารขึ้น โดยคัมภีร์ที่เลื่องชื่อที่สุดได้แก่ ภควัทคีตาและวรรณกรรมเรื่องรามายณะ มีอิทธิพลต่อผู้คนทุกชนชั้นวรรณะของอินเดีย ในขณะที่คัมภีร์พระเวทย์ที่เป็นรากฐานของปรัชญาอินเดีย เล่าเรียนได้แต่เฉพาะคนวรรณะพราหมณ์เท่านั้น วรรณกรรมเรืองรามายณะจึงเข้าถึงจิตใจของคนอินเดียได้โดยไม่ยาก 

....จากเรื่องนี้แสดงให้เราเห็นพัฒนาการของความเชื่อเรื่องเทพเจ้าและนารายณ์อวตารที่ส่งผลให้เกิดการปฏิบัติต่อเทพเจ้าในเชิงรูปธรรมมากขึ้นแม้ต้องการสื่อถึงการปฏิบัติตนของมนุษย์ต่อมนุษย์ด้วยกันแต่การดึงเอาเทพเจ้ามาเป็นตัวอย่าง ก็สะท้อนให้เห็นถึงความผูกพันธ์ที่ลึกซึ้งที่พวกเขามีต่อเทพเจ้าของตน 

....อย่างไรก็ตามศาลแห่งรัฐพิหารไม่รับฟ้องคดีนี้โดยแถลงว่าเป็นคดีที่ไม่สามารถทำได้ในทางปฏิบัติ มิหนำซ้ำนายจันทัน กุมาร ซิงห์กลับถูกนายรันจัน กุมาร ซิงห์ผู้เป็นทนายความเหมือนกันฟ้องต่อศาลว่าการที่นายจันทัน กุมาร ซิงห์ ยื่นฟ้องพระรามครั้งนี้เป็นการลบหลู่ศาสนาฮินดูควรจะต้องถูกลงโทษสถานหนัก ซึ่งรายงานข่าวไม่แจ้งว่าศาลแห่งรัฐพิหารจะรับฟ้องหรือไม่..

พุทธ​พาณิชย์​

 

โดย...ด๊อก​เตอร์​ถัง​ขยะ​

... วันนี้​วัน​จันทร์​ ที่ ๘ กุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๕๖๔​ หากจะชวนทุกท่านสนทนาธรรมกันวันนี้ก็เห็นจะไม่มีอะไรที่ไม่เหมาะสม

....อ่านพบข้อความในเว็บไซต์กระทรวงวัฒนธรรมของไทย บอกว่าสิ่งที่เป็นปัญหาเร่งด่วนของพุทธศาสนาในไทย คือ​ พุทธพาณิชย์​

....เรื่องพุทธพาณิชย์เกิดขึ้นมานานแล้วและไม่ว่าจะเป็นรัฐบาลไหนก็ไม่อาจเข้ามาแก้ได้ เพราะพุทธพาณิชย์ในประเทศไทยเข้มแข็ง โดยมีวัดเป็นผู้ชี้นำ เจ้าอาวาสเป็นใบเบิกทางจึงมีการปลุกเสก ธุรกิจขายบุญ ธุรกิจจัดงานศพ งานบวช เช่าบูชาวัตถุสิ่งของ ฯลฯ 

...วันนี้จึงอยากจะหยิบเอาเรื่องราวนี้ขึ้นมาสนทนาธรรม เมื่อสนทนากันจบแล้ว ท่านจะเข้าใจเองว่า เพราะเหตุใดไทยจึงมีพุทธพาณิชย์เกิดขึ้น โดยจะขอยกความแตกต่างกันระหว่างนิกายมหายาน กับพุทธเถรวาทในไทยมาให้อ่านทั้งสองนิกายในเชิงเปรียบเทียบ เพื่อให้ท่านได้ย้อนกลับมาพิจารณาประเด็นที่เราตั้งกันเอาไว้ จะเห็นความเชื่อมโยงกันในระดับลึกของคณะสงฆ์เถรวาทไทยกับความเป็นพุทธพาณิชย์ที่เป็นอยู่ในปัจจุบันนี้

....อย่างไรก็ตามเรื่องเล่าทางศาสนานั้น บางเรื่องมีรายละเอียดที่ต่างกันออกไปตามนิกายและการตีความสั่งสอนจึงจะยกเอาเรื่องที่ “พระพุทธเจ้า” เสด็จไปกุสินาราเพื่อปรินิพพานมาเล่าเทียบกันระหว่างเรื่องของ “พุทธมหายาน” ของจีนและทิเบตกับ “พุทธเถรวาทของไทย” ที่เราคุ้นเคย

...เชื่อว่าคนไทยส่วนใหญ่คงคุ้นเคยกับ พุทธประวัติ เมื่อครั้งเสด็จถึงกุสินารา ก่อนปรินิพพานเสด็จถึงระหว่างทางแห่งหนึ่ง ซึ่งมีแม่น้ำเล็ก ๆ มีน้ำไหล พระพุทธเจ้าแวะลงข้างทาง เข้าประทับใต้ร่มพฤกษาแห่งหนึ่ง ตรัสบอกพระอานนท์ ให้พับผ้าสังฆาฏิเป็น ๔ ชั้น แล้วปูลาดถวาย ประทับนั่งเพื่อพักผ่อน แล้วตรัสให้พระอานนท์ นำบาตรไปตักน้ำในแม่น้ำ

....“เราจักดื่มระงับความกระหายให้สงบ” พระพุทธเจ้าตรัสบอกพระอานนท์พระอานนท์กราบทูลว่า แม่น้ำตื้นเขิน เกวียนประมาณ ๕๐๐ เล่มของพวกพ่อค้าเกวียนเพิ่งข้ามแม่น้ำผ่านไปเมื่อสักครู่นี้ เท้าโคล้อเกวียน บดย่ำทำให้น้ำในแม่น้ำขุ่น  แล้วกราบทูลพระพุทธเจ้าว่า 'อีกไม่ไกลแต่นี้ มีแม่น้ำสายหนึ่งชื่อกุกกุฏนที มีน้ำใส จืดสนิท เย็น มีท่าน้ำสำหรับลงเป็นที่รื่นรมย์ ขอเชิญเสด็จพระผู้มีพระภาคเจ้าไปที่แม่น้ำนั้นเถิด พระเจ้าข้า' พระพุทธเจ้าตรัสปฏิเสธคำทูลทัดทานของพระอานนท์ถึง ๓ ครั้ง พระอานนท์จึงอุ้มบาตรเดินลงไปตักน้ำในแม่น้ำ

....ครั้นเห็นน้ำ พระอานนท์ก็อัศจรรย์ใจนักหนา พลางรำพึงว่า 'ความที่พระตถาคตพุทธเจ้ามีฤทธิ์และอานุภาพใหญ่หลวงเช่นนี้ เป็นที่น่าอัศจรรย์มาก แม่น้ำนี้ขุ่นนัก เมื่อเราเข้าไปใกล้เพื่อจะตักน้ำ กลับใส ไม่ขุ่นมัว'  ครั้นแล้ว พระอานนท์ก็นำบาตรตักน้ำนั้นไปถวายพระพุทธเจ้า

...*ลองอ่านของมหายานดูบ้างจะรู้สึกได้ถึงการกระสวนความคิดและการสอนศาสนาพุทธในรูปแบบของเขา  พระพุทธองค์ทรงเดินทางไปกุสินารากับสาวกไม่กี่รูปและตรัสว่า “ ฉันกระหายน้ำมาก ไปตักน้ำมาให้ฉันดื่มเถิด”  สาวกที่ร่วมติดตามรูปหนึ่งได้เดินไปตักน้ำที่บึงและพบว่าเพิ่งมีกองเกวียนข้ามน้ำผ่านไป และน้ำในบึงก็ขุ่นไปด้วยโคลนตม จึงไม่ตักน้ำมาถวาย ได้กลับมากราบทูลไปถึงสาเหตุนั้น

.....หลังจากนั้นครึ่งชั่วโมง พระพุทธเจ้าก็ได้บอกให้สาวกรูปนั้นกลับไปที่บึงอีกครั้ง เพื่อตักน้ำมาถวาย  แต่เมื่อกลับไปแล้ว น้ำก็ยังคงขุ่นอยู่ จึงได้กลับมาทูลอีกครั้งว่า ยังดื่มไม่ได้ หลังจากนั้นไม่นาน พระพุทธเจ้าได้ทรงให้สาวกรูปนั้นเดินกลับไปที่บึงอีกครั้ง ก็พบว่าน้ำใสแล้ว จึงได้ตักมาถวายพระพุทธองค์ได้ทรงมองไปที่น้ำในบาตรและได้ตรัสว่า

...'เห็นวิธีที่เธอจะได้น้ำที่ใสสะอาดไหม วิธีนั้นคือปล่อยให้น้ำมันเป็นไปตามนั้น อย่าไปยุ่งกับมัน แล้วโคลนตมก็จะนอนก้นลงเอง จิตใจของเธอเองก็เป็นแบบนั้น อย่าไปรบกวนมัน ปล่อยให้มันเป็นไปตามที่มันเป็น แล้วให้เวลากับจิตใจสักหน่อย มันจะสงบลงได้ด้วยตัวของมันเอง'

...เมื่อเรามาเทียบกันระหว่างเรื่องราวทั้งสอง สิ่งที่เราได้เรียนกันในสมัยเด็กจนแก่ในรูปแบบของเถรวาทคือ “ ด้วยพระอานุภาพใหญ่หลวงเช่นนี้ เป็นที่น่าอัศจรรย์ที่ทำให้น้ำใส” แล้วเราก็จบเรื่องเพียงเท่านี้ ยกประโยชน์ให้ในเรื่องจบลงด้วยปาฏิหาริย์ แบบไม่ได้อะไรจากเรื่องนี้

...มาดูทางฝั่งมหายานกันบ้าง เรื่องนี้ไร้ปาฏิหาริย์ ไร้พุทธานุภาพ แต่ทรงสอนให้สาวกได้เข้าใจถึงธรรมชาติ และเทียบกับจิตใจของคนที่ไม่ต่างกับน้ำ ยิ่งไปยุ่งกับมันก็ยิ่งขุ่นแต่ถ้าปล่อยมันไว้ ทิ้งเวลาให้จิตใจบ้าง มันจะกลับไปสู่สภาพปกติของมันเองนั่นคือ จบเรื่องนี้ด้วยคำสอนถึงวิธีที่จะรับมือกับจิตใจของตัวเอง

....บางครั้ง เมื่อผมอ่านพระสูตรหรือพระไตรปิฎกของมหายาน ผมก็เข้าใจครับว่า ที่ปราชญ์ราชบัณฑิตของไทยหลายๆ ท่านได้ออกมาพูดทำนองว่า 'ถ้าไม่มีนิกายมหายาน ศาสนาพุทธคงไม่อาจจะอยู่ได้ยืนยาวในโลกได้นานขนาดนี้' และพุทธแบบเถรวาทของไทยและประเทศใกล้เคียง คือชนกลุ่มน้อยของผู้นับถือศาสนาพุทธทั้งโลก

...เราไม่ควรทะนงตนว่า “ชาวพุทธเถรวาทนั้นมีดีกว่าผู้อื่น” เพราะชาวพุทธแบบมหายานนั้นได้พิสูจน์ตัวเองมาแล้วถึงสองพันกว่าปีว่าอยู่ได้ และอยู่แบบมั่นคงในแนวความคิดและคำสอนเสียด้วย พุทธเถรวาทของไทยนั้น เป็น “แขนงต่อมาจากลังกา ” และ แต่ละอรรถกถาจารย์ ต่างก็รจนาต่างๆ กันไปต่างกับ 

....“พุทธมหายาน” ในจีน “พระถังซัมจั๋ง” ท่านเดินทางจากจีน ย่ำทะเลทราย บุกป่า - ฝ่าภูเขาไปศึกษาเล่าเรียนที่วัดหรือมหาวิทยาลัยนาลันทาในอินเดียโดยตรงคือ “ ต่อกิ่ง-ทาบตา ” มาจากต้นเลย! ๑๗ ปี ที่พระถังซัมจั๋งเรียนคัมภีร์พระธรรมและศาสตร์ต่าง ๆ ที่นาลันทาเหตุที่นานเพราะท่านต้องการศึกษาจาก “ต้น-ราก” จริง ๆ ตามที่ “พระอานนท์” ถ่ายทอดธรรมจากโอษฐ์พระพุทธองค์ให้บันทึกไว้ 

.....นาลันทา มีหลายสำนัก-หลายคัมภีร์ ว่าด้วยศาสตร์ต่างๆ ให้เลือกเรียน เหมือนมหาวิทยาลัยมีหลายคณะ หลากวิชาให้เลือกแต่ในแต่ละคัมภีร์ศาสตร์ รวมถึงพระไตรปิฎก บันทึกไว้ด้วยภาษาสันสกฤตท่านรู้แต่ภาษาจีน เพื่อการเข้าถึง จึงต้องเริ่มเรียนภาษาสันสกฤตก่อนแตกฉานในภาษาดีแล้ว จึงเรียนชนิดแทงทะลุคัมภีร์ศาสตร์ต่างๆ โดยเฉพาะ "พระไตรปิฎก" ที่เป็นภาษาสันสกฤตช่ำชองทั้งเนื้อธรรมทั้งภาษา สามารถถ่ายทอดพระไตรปิฎกจากต้นฉบับสันสกฤต เป็นภาษาจีนได้ ไม่เพียงเท่านั้น ถึงขั้นแต่ง "คัมภีร์ธรรม" ด้วยสันสกฤตไว้หลายเล่มจนนาลันทายกย่องให้ท่านเป็น “พระตรีปิฎกาจารย์” ตรีปิฎก = ซัมจั๋ง หมายถึงพระไตรปิฎกนั่นแหละ และ นาลันทา ด้วยนักศึกษาเป็นพัน - เป็นหมื่น เลือกให้ท่านเป็นตัวแทนมหาวิทยาลัยไปขึ้นเวที “ โต้วาทีธรรม ” ในการชุมนุมเจ้าลัทธิ - นิกายธรรมครั้งใหญ่ด้วยคนเป็นหมื่น-เป็นแสนท่านก็เอาชนะได้ทั้งหมด ท่ามกลางเมธีธรรมนับหมื่น - นับแสนในเวที ทุกสำนักสยบยอมยกให้กับพระถังซัมจั๋งเป็นหนึ่ง! จะว่าไปแล้ว พระพุทธศาสนาเถรวาทของไทยนั้น ตั้งเป็นนิกายขึ้นมาเปียก ๆ ตอนจากลังกาเข้ามาย่านสุวรรณภูมิ

....ส่วนมหายาน นั้น มีกล่าวอยู่ก่อนแล้ว และเป็นพุทธนิกายมหายานอยู่ในจีนก่อนจะเกิดประเทศไทยด้วยซ้ำ แต่คงเหมือนในบ้านเราตอนนี้คือมากสำนัก มากอาจารย์ พุทธเหมือนกัน แต่เพี้ยนพุทธไปคนละหน่อ-ละแนว สำนักไหนจับหูช้าง ก็บอกว่า ตามคัมภีร์บอกช้างตัวแบน ๆ สำนักไหนจับหาง ก็บอก ตามคัมภีร์บอกช้างตัวเล็ก ๆ ยาวๆ พระถังซัมจั๋งเห็นไม่เข้าท่าในสมัยราชวงศ์ถัง พ.ศ.๑๑๗๒  จึงเดินทางไปอินเดีย ณ วัดหรือมหาวิทยาลัยนาลันทาทั้งศึกษาคัมภีร์ศาสตร์ พระไตรปิฎก รวมทั้งจาริกไปตามสังเวชนียสถานรวมทั้งเวลาเดินทางไป - กลับ ทั้งหมด ๑๙ ปี ตอนกลับ พระถังซัมจั๋งนำพระไตรปิฎกฉบับภาษาสันสกฤตมาด้วย

....ถึงเมืองฉางอาน ในสมัยพระเจ้าถังไท่จง โปรดเกล้าฯ ให้แปลเป็นจีน แล้วยังทรงให้เขียน "บันทึกการเดินทางไปอินเดีย" ไว้ทั้งหมด เรียกว่า "จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตกของมหาราชวงศ์ถัง" คุยกันคร่าวๆ ที่สุดแค่นี้ ก็คงหมดสงสัย ที่ปราชญ์ราชบัณฑิตพูดว่า"ถ้าไม่มีนิกายมหายาน ศาสนาพุทธคงไม่อาจจะอยู่ได้ยืนยาวในโลกได้นานขนาดนี้" ก็มหายาน นั้น พระถังซัมจั๋ง ไปร่อนเอา "แก่นพุทธธรรม" มาจากต้นตอโดยตรงคำสอนมหายานจึง "สั้น-ง่าย-กระชับ"แต่ "ตรง-ลึก"...ส่วนพุทธเถรวาทในไทย เหมือนคนร้อยคนยืนเรียงแถว แล้วไปกระซิบใส่หูคนแรกว่า "แมวตาย"จากนั้น ให้กระซิบคำว่า "แมวตาย" ใส่หูต่อ ๆ กันไป จากคนที่ ๑ จนถึง ๑๐๐ ลองไปถามคนที่ ๑๐๐ ดูซิว่า เขากระซิบว่าอะไร?จะกลายเป็น "แม้แต้" ใกล้เคียงหน่อยอาจจะ "แม้วตาย"!  คือต่อ ๆ กันมา แล้วแต่ละอรรถกถาจารย์จะแต่งเติม เรียกว่ารจนาสำนวนใคร-สำนวนมัน 

...มหายานแต่สองพันปี เขาแทงตรงถึงแก่นแต่เถรวาทในไทย แทงตรงกระพี้หรือแก่น ไม่ต้องดูไกล ในรัชกาลที่ ๔ ทอดพระเนตรวัตรปฏิบัติพระสงฆ์แล้วต้องแยกเป็น “มหานิกาย-ธรรมยุต” แม้ถึงยุคนี้ - วันนี้ก็เถอะ สงฆ์เถรวาทในบ้านเมืองเรา ก็ยังเน้นอภินิหารไปถึงขั้นเป็นพุทธพาณิชย์อย่างที่เห็นกันอยู่ทุกถนนหนทางวันนี้.